ေက်ာင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔နီတိ သင္ၾကားေရး

“ပညာေရးဆုိတာ ဧကရာဇ္ၾကီးျဖစ္ဖုိ႔၊ တရားသူၾကီး ျဖစ္ဖုိ႔မဟုတ္ပါ။ၿပည္သူျပည္သားေကာင္း ျဖစ္ေအာင္ေလ့က်င့္ေပးျခင္း” ပါတဲ့။ အေတြးအေခၚပညာရွင္ၾကီး“ရူးဆုိး” (Rousseau) ရဲ႕ ပညာေရးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ အဆုိအမိန္႔ပါ။ သူ႔အဆုိဟာ ယေန႔အထိ မွန္ကန္ေနဆဲပါ။ သူ႔အဆုိကုိ ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္က“လူဆန္တဲ့ လူသားေမြးထုတ္ျခင္း” တဲ့။ ပညာေရးရဲ႕ ေနာက္ဆံုးရလဒ္က ေကာင္းမႈ(ဓမၼ)နဲ႔ မေကာင္းမႈ(အဓမၼ) တုိ႔ကုိေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္နုိင္စြမ္းရွိျပီး အမွန္တရားကုိ သစၥာခံတဲ့ ဘက္ေတာ္သားျဖစ္လာကာ ေလာကေကာင္းက်ဳိး စြမ္းစြမ္းတမံ သယ္ပုိးနုိင္သူ ျဖစ္လာျခင္းပါပဲ၊ အဲဒါမွ ျပည္သူ႕သားေကာင္း (good citizen)ပါ။  
နုိင္ငံသားေကာင္း၊ ျပည္သူ႔သားေကာင္းတစ္ေယာက္ၿဖစ္လာဖုိ႔အတြက္ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းတစ္ေယာက္ ရဲ႕အခြင့္အေရး၊ တာ၀န္နဲ႔၀တၱရား၊ ေလးစားလုိက္နာရမယ့္ စည္းကမ္းေတြက ဘာေတြလဲ။ အဲဒါေတြသိေအာင္၊ ျပီးေတာ့ေလးစားကာ လုိက္နာက်င့္သံုးေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္မွာလဲ။ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းဆုိတာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ မဟုတ္ပါ။ နုိင္ငံအတြင္းရွိ ဆူၾကံဳနိမ့္ျမင့္ နုိင္ငံသားအားလံုး အတြက္ပါ။ ျပည္သူျပည္သားေကာင္း တစ္ေယာက္မွာ ရွိသင့္ရွိထုိက္တဲ့ နုိင္ငံၾကီးသားစိတ္ထား အရည္အေသြးေတြျပည့္၀မွ အဲဒီနုိင္ငံဟာ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ သာာယာမႈနဲ႔ ျပည့္စံုျပီး ဖံြ႔ျဖိဳးတုိးတက္မႈကုိ အင္နဲ႔အားနဲ႔ ေဆာင္ရြက္နုိင္မွာ။ ျပည္သူလူထုကုိ နုိင္ငံသားေကာင္းေတြ ျဖစ္လာေအာင္ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ အစုအေ၀းနဲ႔ ေလ့က်င့္ေပးနုိင္တဲ့လုပ္ငန္းက ပညာေရးပါပဲ။

ပညာေရးရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြ၊ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြကုိ ျပည့္ျပည့္၀၀ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ ေက်ာင္းေတြပါ။ မူၾကိဳ၊ မူလတန္းမွသည္ ေကာလိပ္ တကၠသုိလ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအထိပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူေတြက ထင္ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းဆုိတာ “သင္” တဲ့ေနရာ၊ အထူးသျဖင့္ “စာသင္” တဲ့ေနရာ၊ တကယ္တမ္းမွာ ေက်ာင္းဆုိတာ လူသားတစ္ဦးခ်င္းကုိ လူေကာင္းလူေတာ္ျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပး၊ ျပင္ေပးတဲ့ေနရာေတြမုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ဆရာၾကီးေတြက “လူျပင္” တဲ့ ေနရာပါတဲ့။ လူကုိျပင္တယ္ဆုိတာ ရုပ္၀တၳဳလုိ ရုိက္ႏွက္၊ ထုထက္ တပ္ဆင္လုိက္လုိ႔ ျပီးတဲ့ေနရာ မဟုတ္ပါ။ အၾကိမ္ၾကိမ္ အထပ္ထပ္ေလ့က်င့္ေပးမွ ရတဲ့အရာပါ။ ဘ၀ တစ္ေလွ်ာက္လံုး ေလးစားလုိက္နာကာ အထံုပါရမီလုိစဲြျပီး က်င့္သံုးသြားသည္ထိ ေလ့က်င့္ေပးတာပါ။
ျပည္သူျပည္သားေကာင္းဆုိတာ မိမိလုိက္နာရမယ့္ က်င့္၀တ္ကုိ သိေနရံုနဲ႔ မျပီးပါ။ ေလးစားလုိက္နာ က်င့္ၾကံမႈ နဲ႔ ျပည့္စံုမွျဖစ္မွာပါ။ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ေလးစားလုိက္နာ တန္ဘုိးထားက်င့္သံုးရ မယ့္အရာမုိ႔ “ျပည္သူ႔နီတိ”(Civics) လို႔သံုးႏႈန္းတာပါ။ ကမာၻ႔နိုင္ငံမ်ားမွ ပညာေရးပညာရွင္ေတြလက္ခံထားတာ က ျပည္သူ႔နီတိနဲ႔ ေက်ာင္းဆိုတာ ရုပ္နဲ႔နာမ္ (Body and Soul) လိုပါပဲ။ ခြဲျခားလို႔ရေကာင္းတဲ့အရာမဟုတ္ပါတဲ့။  ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေက်ာင္းဆိုတာ ကေလးေတြကို ထူးခၽြန္ထက္ျမက္တဲ႔ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးတဲ့ေနရာ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ျပည္သူ႔နီတိဟာ ေက်ာင္းမွာ မိသားစုမွာ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ၊ ျမိဳ႕ေတြမွာ ဘုရားေက်ာင္းမွာ၊ အလုပ္ခြင္အသီးသီးမွာ ၊ ပါတီေတြ၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ၊ အားကစားအသင္း ေတြ၊ မီဒီယာအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြနဲ႔ ေနာက္ဆံုးေရြးေကာက္ပြဲေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕စည္းရံုးရာမွာ မိမိရဲ႕ကုန္ပစၥည္း ေၾကာ္ျငာအဆံုး က်င့္သံုးလိုက္နာရမယ့္ အရာပါ။ ျပည္သူ႔နီတိဟာ တစ္ဦးခ်င္းမွသည္ မိသားစု၊ မိသားစုမွသည္ ေက်ာင္း၊ ရပ္ကြက္၊ အဖြဲ႕အစည္းနွင့္ေနာက္ဆံုး မိမိနိုင္ငံနဲ႔ ကမၻာ့ရြာၾကီးအဆင့္ထိ က်င့္သံုူးရမယ့္ အသိနဲ႔ အက်င့္ပါ။
          ကၽြန္ေတာ္တို႔ငယ္ငယ္တုန္းက ေက်ာင္းေတြမွာ ဆရာၾကီးဦးအုန္းေမာင္ေရးသားတဲ့ “ျပည္သူ႔နီတိ” ကို မူလတန္းမွ အလယ္တန္းအထိ သင္ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ နံနက္ေက်ာင္းစတက္တဲ့အခ်ိန္မွာ သင္ရတာပါ။ မူလတန္းမွာ “ျပည္သူ႔နီတိ” (Civics) သက္သက္နဲ႔ အလယ္တန္းမွာ “ျပည္သူ႔နီတိနွင့္က်န္းမာျခင္း” (Civics and hygiene) ဆိုျပီး သင္ၾကားရပါတယ္။
          ဆရာၾကီးေရးတဲ့ မူလတန္း ျပည္သူ႔နီတိအထဲမွာ ေပါင္းသင္းေရးနွင့္ ပညာေရး၊ စည္းကမ္းေသ၀ပ္ေရး၊ မေကာင္းမႈကို မျပဳသင့္ေၾကာင္း၊ အခ်ိန္မွန္ျခင္း၊ လမ္း၌ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကို္ယ္ခ်င္းစာ၊ ၀တၱရားရွိသူ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ မိဘစကား နာယူအပ္ျခင္း၊ တိရစာၦန္မ်ားကို သနားျခင္း၊ ေက်ာင္းသမပါယမ၊ သက္ၾကီးပူေဇာ္ပြဲ၊ ငယ္စဥ္က ပညာသင္အပ္ျခင္း၊ ေက်ာင္းတာ၀န္ခဲြေ၀မႈ၊ ထမ္းေဆာင္ျခင္း၊ ေက်းရြာတာ၀န္ခြဲေ၀ထမ္းေဆာင္ေရး၊ ခႏၶာကိုယ္ သန္႔ရွင္ေရး၊ အ၀တ္သန္႔ရွင္းေရး၊ က်န္းမာေရးနွင့္ သန္႔ရွင္းေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈနွင့္ သန္႔ရွင္းေရး”…..စသည္ျဖင့္ သင္ၾကားခဲ့ရပါတယ္။
          ထို႔အတူ အလယ္တန္း ျပည္သူ႔နီတိမွာေတာ့ အပိုင္းနွစ္ပိုင္းရွိပါတယ္။ ပထမပိုင္းမွာ “အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အခန္း”၊ ဒုတိယအပိုင္းမွာ “က်န္းမာျခင္းပညာ”ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမပိုင္းတြင္ “ျပည္သူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ျပည္သူ႔ ၀တၱရား၊ ေက်းရြာသားနွင့္ သူၾကီး၀တၱရား၊ ဆယ္အိမ္ေခါင္း၊ ရြာေခါင္း၊ ေက်းရြာေကာ္မတီ၊ ျမိဳ႕ျပအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ျမဴနီစီပယ္၊ ျမိဳ႕ေကာ္မတီ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေျဖေဖ်ာ္မႈ၊ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား၊ ပညာရွာမွီရာဌာနမ်ား စသည္တို႔ရွိပါသည္။ က်န္းမာျခင္းအပိုင္းမွာ “အေဆာက္အဦး သန္႔ရွင္းေရး၊ သြားကိုဂရုစိုက္ရန္၊ ကြမ္းစားျခင္း အျပစ္မ်ား အိပ္စက္အနားယူျခင္း၊ မီးဖိုေဆာင္၊ လမ္းေဘးေဆးဆိုင္၊ ကာလ၀မ္းေရာဂါ၊ ေလအေၾကာင္း၊ ပလိပ္ေရာဂါ၊”စသည္တို႔ပါ။ ေတာ္သေလာက္ ေကာင္းျပီး စိတ္ေရာကိုယ္ပါ က်န္းမာၾကံ႕ခိုင္ေသာ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းတစ္ေယာက္ ေပၚထြန္းလာေရးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေက်ာင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္နွင့္ေ၀းခဲ့ တာၾကာပါျပီ။
          နိုင္ငံတကာမွာ ျပည္သူ႔နီတိကို ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားေပးတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ အဲဒီနိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္မွာ နိုင္ငံၾကီးသားေတြ ေပၚထြန္းလာေစဖို႔ပါ။ နိုင္ငံၾကီးသားစိတ္ထား ၾကြယ္၀သူေတြအေနနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ ရမယ့္အရာေတြကေတာ့ -
(က) အသိတရားျမင့္မားေစျခင္း
၁။ စာရိတၱ၏ တန္ဖိုး (ဥပမာ ရိုးသားမႈ၊ ေလးစားမႈ၊ တာ၀န္သိမႈ၊ အက်င့္စာရိတၱခိုင္ျမဲမႈ) ကိုသိရွိျခင္း
၂။ မိသားစုစိတ္ဓါတ္ ျမင့္မားမႈတန္ဖိုး (မိသားစုအခ်င္းခ်င္း ျမတ္နိုးျခင္း၊ ဂရုစိုက္ျခင္း၊ မိသားစု၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ေလးစားတန္ဖိုးထားျခင္း) ကို နားလည္ျခင္း။
၃။ အဖြဲ႔အစည္းစိတ္ဓါတ္ (အတန္းတြင္း၊ ေက်ာင္းတြင္း၊ ရပ္ကြက္တြင္း ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈ၏ တန္ဖိုးကိုသိရွိ လာျခင္း) ကိုသေဘာေပါက္ျခင္း။
၄။ မိမိပတ္၀န္းက်င္၏ ေလးစားတန္ဖိုးထားျခင္းကို သိရွိ္လာျခင္း (အတန္း၊ ေက်ာင္း၊ ရပ္ရြာ ဂုဏ္တက္ေအာင္ ျပဳမႈေဆာင္ရြက္လိုစိတ္)
၅။ ရိုးရာဓေလ့ ယဥ္ေက်းမႈကို ေလးစားရမည္ဟူေသာ အသိရွိလာျခင္း။
၆။ အမ်ိဳးသားစံႏႈန္းနွင့္ နုိင္ငံသားေကာင္း တစ္ေယာက္၏ အရည္အေသြမ်ားကို သိရွိ္လာျခင္း။
(ခ) ျမင့္မားသည့္ စိတ္သေဘာထား ရွိျခင္း
၁။ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ အျပည္႔ရွိစြာျဖင့္ တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္နိုင္ျခင္း။
၂။ တာ၀န္သိ၍ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္လိုစိတ္ ရွီျခင္း။
၃။ အခက္အခဲကို ေနာက္မဆုတ္ဘဲ ရင္ဆိုင္ေက်ာ္လႊားနိုင္ျခင္း။
၄။ သူတစ္ပါးအား ရိုင္းပင္းကူညီလိုစိတ္ ျပည့္၀ျခင္း။
၅။ အသက္၊ ၀ါ၊ ပညာ၊ ဂုဏ္ၾကီးသူကို ရိုေသေလးစားသည့္ အေလ့အထရွိျခင္း။
၆။ လူအခ်င္းခ်င္း ဘ၀ေနာက္ခံမတူမႈနွင့္ စရိုက္ကြဲျပားမႈမ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္း။
၇။ သူတစ္ပါးေအာင္ျမင္ေအာင္ ကူညီစြမ္းေဆာင္ေပးလိုျခင္း။
၈။ ကြဲျပားေသာလူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို ေလးစားတန္ဖိုးထားျခင္း။
၉။ ရပ္ရြာအက်ိဳး၊ လူထုအက်ိဳး၊ အဖြဲ႕အစည္းေကာင္းက်ိဳး သယ္ပိုးလိုစိတ္ ျပင္းထန္ျခင္း။
၁၀။ လူမ်ိဳးနဲ႔ တိုင္းျပည္ကိုခ်စ္ျပီး ျပည္သူ႔နီတိ ျပည့္၀၍ တာ၀န္သိေသာ နိုင္ငံၾကီးသား၏ အျပဳအမူ အေလ့ အက်င့္ျဖင့္ ေနထိုင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။
 အထက္ပါအခ်က္အာလံုးကို ျခဳံလိုက္လွ်င္ ေက်ာင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔နီတိ သင္ၾကားရျခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆံုးရလဒ္က ေတာ့
(က) နိုင္ငံသူနိုင္ငံသားေကာင္း (Good citizen) (ခ) လူေတာ္လူေကာင္း (Good person) (ဂ) ဒီမိုကေရစီ အက်င့္ကို ေလးစားတန္ဖိုးထားသူ (သို႔) ဒီမိုကေရစီ၀ါဒီေကာင္း (Good democrat) ေတြ ေပၚထြန္းလာျခင္းတို႔ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေက်ာင္းကထြက္သြားတဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ကို ေလ့က်င့္ေပးလိုက္တဲ့ အရာအား လံုးအနက္ ရင္ထဲ၊ ဦးေနွာက္ထဲ စြဲက်န္ရစ္မယ့္ အဓိကအရာကေတာ့ ျပည္သူ႔နီတိပါပဲ။ ဆိုလိုတာက အဲဒီလူငယ္ ဟာ ျပည္သူ႔နီတိကို ေလးစားလိုက္နာ က်င့္သံုးသူ (Civic-minded person) ျဖစ္သြားဖို႔ပါ။ ကမၻာတစ္၀န္းက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအားလံုးရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈကို အဲဒီလိုလူေတြကသာ ေဆာင္ရြက္ၾကမွာမို႔ပါ။
          ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ နိုင္ငံေတာ္က ခ်ီတက္သြားေနတဲ့ လမ္ေၾကာင္းက ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းပါ။ ဒီမိုကေရစီဟာ နိုင္ငံၾကီးသားစိတ္ထားၾကြယ္၀တဲ့ ျပည္သူျပည္သားေကာင္းေတြနဲ႕မွ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္က်င့္သံုးနိုင္ မွာ။ ဒါ့ေၾကာင့္ နိုင္ငံတကာေက်ာင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔နီတိ သင္ၾကားေပးတာဟာ “ဒီမိုကေရစီအေလ့အက်င့္ရေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးတာပါပဲ၊ ထို႔အတူ ဒီမိုကေရစီထြန္းကားတဲ့နိုင္ငံေတြက  ေက်ာင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔နီတိ သင္ၾကားေပးတာဟာ “နိုင္ငံေရးေကာင္းဖို႔” ပါတဲ့။ ျပည္သူ႔နီတိ ကံုလံုတဲ့ နိုင္ငံသာေတြေပါပါမွ ဒီမိုကေရစီရဲ႕“စံ” ၊ အနွစ္သာရကို အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္မွာ ျဖစ္လို႔ပါ။
          ကေလးငယ္ေတြဟာ ျပည္သူ႔နီတိသင္ၾကားေပးမႈကင္းမဲ့ခဲ့ရင္ ၾကီးနိုင္ငယ္ညွဥ္းနဲ႔ အတၱစိတ္ထားၾကီးသူ၊ စာနာစိတ္မဲ့သူ၊ စည္းကမ္းမေလးစားသူ၊ တာ၀န္မသိတတ္သူေတြအျဖစ္ ၾကီးျပင္းလာမွာပါ။ အဲဒီစိတ္ထားဟာ ဒီမိုကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ မရွိအပ္တဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ အက်င့္ပါ။ အဲဒီသူေတြလက္ထဲ ဒီမိုကေရစီေရာက္သြားလို႔ ကေတာ့ ၀ရုန္းသုန္းကား ဒီမိုကေရစီပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေမွ်ာ္မွန္းတာက “စံျပည့္ ဒီမိုကေရစီ လူ႔ေဘာင္”ပါ။ အဲဒီလိုျဖစ္ဖို႔ကေတာ့ ျပည္သူျပည္သားေကာင္း၊ လူေတာ္၊ လူေကာင္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ၀ါဒီေကာင္း ေတြ ေလ့က်င့္ေပးနိုင္စြမ္း ရွိတဲ့ “ျပည္သူ႔နီတိ” ဘာသာရပ္ကိုေက်ာင္းေတြမွာ (အထူးသျဖင့္ မူလတန္းနဲ႔ အလယ္တန္းေက်ာင္းအဆင့္) မျဖစ္မေန သင္ၾကားေပးဖို႔ လိုတဲ့အခ်ိန္ပါ။ ဒါမွျမန္မာတို႔ရဲ႕ “စံျပည့္ ဒီမိုကေရစီ နိုင္ငံဆီသို႔ ခ်ီတက္ပြဲ” မွာ ဆူးေညွာင့္ ခလုပ္ ကန္သင္း ကင္းကင္းနဲ႔ ေအးခ်မ္းသာယာစြာ ခ်ီတက္နိုင္မွာပါ။

ေဒါက္တာေမာင္သင္း
ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္ အတြဲ၁၊ အမွတ္ ၄၅
၂-ဇြန္-၂၀၁၁
Posted by သူငယ္ခ်င္းတစ္ဦး